Rollenspel als reality check
Samen met mijn collega’s Arjan, Evelien en Bas besloten we die toekomstgerichte opdrachtgever niet alleen te bespreken, maar ook te laten beleven. Dus organiseerden we een rollenspel. Arjan kroop in de huid van de klassieke opdrachtgever: strak op de regels, weinig open voor nieuwe ideeën, controlerend. Evelien speelde de bevlogen opdrachtnemer met een duurzamer alternatief, dat net iets duurder was, en net te laat kwam.
Onze bedoeling? Dat de zaal zou zeggen: “Kom op, Arjan, dit helpt toch niemand meer verder, zeker niet als we innovatieve duurzame oplossingen willen?”
 
Herkenning waar we op kritiek hoopten
Maar het tegenovergestelde gebeurde. Mensen knikten. Ze herkenden zich. In de zorgvuldigheid. In het beroep op het contract. In de drang om grip te houden. En dat was even schakelen voor ons. Niet omdat het fout ging, maar omdat we ineens doorhadden: veel opdrachtgevers willen wel toekomstgericht werken, maar het systeem waarin ze opereren laat het niet zomaar toe.
 
Beheersing is geen bezwaar – tot het de vernieuwing in de weg staat
Opdrachtgevers werken binnen een systeem waarin beheersbaarheid heilig is. Waar rechtmatigheid geen keuze is, maar een plicht. Want het gaat om publiek geld, en daar moeten we zuinig en transparant mee omgaan. Maar: de wereld vraagt intussen om iets anders. Kun je als opdrachtgever dan toch ruimte pakken voor keuzes die toekomstbestendig zijn? Die betekenisvol zijn? Die bijdragen aan een leefomgeving waarin mensen niet alleen kunnen wonen, maar ook willen blijven?
 
Vijf waarden voor een andere opdracht
Wat ons betreft wel. Daarvoor is wel een andere houding nodig. En een opdrachtgever die kijkt met een veranderkundige bril. Wat ons betreft zijn vijf waarden daarbij onmisbaar: vertrouwen, gelijkwaardigheid, gelijkgerichtheid, wederkerigheid en urgentie.
Misschien klinken ze abstract, maar ze zijn de bouwstenen van elke samenwerking met een opdrachtnemer die meer wil zijn dan alleen contractueel juist. Zonder vertrouwen kun je niets loslaten. Zonder gelijkwaardigheid praat je langs elkaar heen. Gelijkgerichtheid vraagt: waar willen we samen heen, ondanks onze verschillen? Wederkerigheid draait om geven én ontvangen. En urgentie? Die hangt als een onzichtbare klok boven elk project. Want tijd is er niet meer te verspillen.
 
Ruimte maken is leiderschap
De toekomstgerichte opdrachtgever is iemand die ruimte durft te maken. Voor betere ideeën. Voor innovatie die niet per se in de eerste planning paste, maar wel bijdraagt aan duurzaamheid en circulariteit. Dat vraagt lef. Ook intern. Het betekent: af en toe tegen de stroom in bewegen. Ja zeggen tegen wat nog niet vastligt. Je nek uitsteken in een politiek-bestuurlijke context die vaak liever voorspelbaarheid wil dan vernieuwing.
En toch is dat precies wat deze tijd nodig heeft. Niet alleen beleid op papier, maar opdrachtgevers die durven handelen vanuit een moreel en menselijk kompas: wat vraagt deze tijd van mij?
 
De competentie is er al, nu de ruimte nog
En als iemand die competenties in huis heeft, dan is het de opdrachtgever. Met jaren ervaring, een scherp oog voor context, creativiteit en een sterk moreel kompas. Zorgvuldig, loyaal aan het publieke belang.
Als we iets meenamen uit het rollenspel, dan was het dit: wat een ingewikkelde opgave. Want laten we eerlijk zijn: de omgeving waarin zij opereren is weerbarstig. Politieke winden waaien alle kanten op. Dat maakt veranderen ingewikkeld. Soms ontmoedigend. En niet zelden een eenzame opgave.